Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 406-бабына сәйкес, сатып алу-сату шарты бойынша бір тарап мүлікті екінші Тарапқа меншікке, шаруашылық жүргізуге немесе жедел басқаруға беруге міндеттенеді, ал Сатып алушы бұл мүлікті қабылдауға және ол үшін белгілі бір ақшалай соманы төлеуге міндеттенеді.
Сыйлық сертификаты жағдайында тұтынушы енгізген ақша алдын-ала төлем болып табылады, яғни тауарды болашақта сатып алуға аванс ретінде береді.
Алайда, сатып алу-сату шартының жасалмағаны, сатушы мен сатып алушы сатып алу-сату қатынастарына әлі кірмеген, өйткені Тараптар арасында оның маңызды шарты – тауар туралы келісім жоқ (ҚР АК 393-бабының 1-тармағы).
«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» ҚР Заңының 28-бабының 1, 4-тармақтарына сәйкес сатушы (дайындаушы, Орындаушы) сатушының (дайындаушының, Орындаушының) жұмыс режимін ескере отырып, тұтынушыға қолайлы уақытта тиісті сападағы тауарды (жұмысты, көрсетілетін қызметті) еркін таңдауды қамтамасыз етуге міндетті. Тұтынушыны өзіне қажет емес мөлшерде және (немесе) ассортиментте тауар (жұмыс, қызмет) сатып алуға мәжбүрлеуге тыйым салынады. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, тауарды (жұмысты, көрсетілетін қызметті) таңдау кезінде қандай да бір артықшылықтарды, тікелей немесе жанама шектеулерді белгілеуге жол берілмейді. Яғни, заң сатушыға тауарды сатып алуда тұтынушыларға қандай да бір шектеулер қоюға тыйым салады. Төлем жасалғандықтан және тұтынушы сатушыдан тауарды таңдау құқығын сатуды талап етуге құқылы.
Көрсетілген Заңның 42-4-бабына сәйкес құқықтары мен заңды мүдделері бұзылған тұтынушы сатушыға (дайындаушыға, Орындаушыға) құқықтар мен заңды мүдделердің бұзылуын жою туралы шағыммен жүгінуге құқылы. Егер сатушы тұтынушының шағымын алған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде жазбаша жауап бермесе, онда сіз тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы функцияларды жүзеге асыратын тиісті мемлекеттік органдарға немесе сотқа талап арызбен жүгіне аласыз.
Әйтпесе, АК-нің 953-бабы сатушыға қолданылады: заңнамада немесе мәміледе белгіленген негіздерсіз мүлікті басқа адамның есебінен сатып алған немесе сақтаған (негізсіз байытылған) адам негізсіз сатып алынған немесе жинақталған мүлікті соңғысына қайтаруға міндетті.
Если в подарочном сертификате на приобретения подарка истек срок действия, имеет ли потребитель потребовать от продавца использовать его?
Согласно статье 406 Гражданского кодекса Республики Казахстан, по договору купли-продажи одна сторона обязуется передать имущество в собственность, хозяйственное ведение или оперативное управление другой стороне, а покупатель обязуется принять это имущество и уплатить за него определенную денежную сумму.
В случае же с подарочным сертификатом деньги, которые внес потребитель, являются предоплатой, то есть авансированием будущей покупки товара.
Однако сам договор купли-продажи еще не заключен, продавец и покупатель еще не вступили в отношения по купле-продаже, поскольку между сторонами отсутствует соглашение о его существенном условии – товаре (пункт 1 ст. 393 ГК РК).
В соответствии с пунктами 1, 4 ст. 28 Закона РК «О защите прав потребителей», продавец (изготовитель, исполнитель) обязан обеспечить потребителю свободный выбор товара (работы, услуги) надлежащего качества в удобное для потребителя время с учетом режима работы продавца (изготовителя, исполнителя). Запрещается принуждать потребителя приобретать товар (работу, услугу) в ненужном ему количестве и (или) ассортименте. Установление каких-либо преимуществ, прямых или косвенных ограничений при выборе товара (работы, услуги) не допускается, за исключением случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.
То есть Закон запрещает продавцу устанавливать какие-либо ограничения для потребителей в приобретении товара. И так как платеж был осуществлен, и потребитель имеет право требовать от продавца реализации своих прав на выбор товара.
Согласно ст. 42-4 указанного Закона, потребитель, права и законные интересы которого нарушены, вправе обратиться к продавцу (изготовителю, исполнителю) с претензией об устранении нарушений прав и законных интересов. Если же продавец в течение десяти календарных дней со дня получения претензии потребителя продавец не представил письменный ответ, то Вы можете обратиться в соответственные государственные органы, осуществляющие функции в сфере защиты прав потребителей или с иском в суд.
В ином случае к продавцу будет применяться статья 953 ГК: лицо, которое без установленных законодательством или сделкой оснований приобрело или сберегло имущество (неосновательно обогатилось) за счет другого лица, обязано возвратить последнему неосновательно приобретенное или сбереженное имущество.
Келісілді
Басшы Е.Әубәкіров
