Халықаралық қоғамдастық
Қасым-Жомарт Тоқаев пен Режеп Тайип Ердоған Қазақстан -Түркия Жоғары деңгейдегі стратегиялық ынтымақтастық кеңесінің 5-ші отырысын өткізді.

Жиын барысында Мемлекет басшысы Түркияның ежелден бауырлас, тамырлас және түбі бір туысқан ел екенін атап өтіп, ортақ тарихи және рухани құндылықтарға негізделген қазақ-түрік ынтымақтастығы кеңейтілген стратегиялық серіктестік рухында тұрақты дамып келе жатқанына назар аударды.

– Біз осы сара жолды жалғастырып, өзара байланысты бүгінгіден де биік белеске көтеруге мүдделіміз. Құрметті Президент мырза, Өзіңізбен жаңа ғана шағын құрамда өткізген келіссөздерді жоғары бағалаймын. Біз ықпалдастығымызды кеңейтуге ниетіміз бар екенін тағы да бекемдей түстік. Оған біздің мүмкіндігіміз де, ынта-жігеріміз де жеткілікті. Екі елдің арасында ауқымды шарттық-құқықтық негіз қалыптасты. Атап айтқанда, алпыстан астам екіжақты шарттар мен келісімдер бар. Бүгін де бірқатар екіжақты келісімге қол қойылады, – деді Мемлекет басшысы.

Кеңесте өзара сауда-саттық көлемін ұлғайту мәселесі талқыланды. Былтыр өзара сауда айналымы 5 миллиард доллар болған. Бұл көрсеткішті еселеуге барлық мүмкіндік бар. Қасым-Жомарт Тоқаевтың айтуынша, еліміз Түркия нарығына кемінде 34 түрлі өнім жеткізуге дайын. Оның көлемі 1 миллиард долларға жуықтайды. Түркиядан келетін тауар түрлерін де арттыра түсу маңызды.

Тараптар тауар айналымын ұлғайту жолында көлік-логистика саласының маңызы айрықша екенін атап өтті. Бұл ретте Қазақстан Президенті Транскаспий халықаралық көлік бағдарын дамытуға баса мән беріліп отырғанын жеткізіп, заманауи теміржол, құрлықтағы порттар мен жүк терминалдарын салуға және кеме өндірісіне түрік инвестициясын тартуға мүдделі екенімізді мәлімдеді.

Президенттің айтуынша, Қазақстанның инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін қолға алынған реформалар шетелдік кәсіпкерлерге мол мүмкіндік береді. Еліміз ашық әрі сенімді серіктес ретінде түрік инвесторларын қолдауға әрқашан дайын.

Бұдан бөлек Кеңес отырысында екі ел делегациялары энергетика саласындағы ықпалдастық мәселесіне тоқталды. Баку – Тбилиси – Жейхан мұнай құбыры арқылы экспорт көлемін арттыру мәселесін талқылады.

Мемлекет басшысы түрік компанияларын энергия тапшылығын жоюға бағытталған жобаларға қатысуға шақырды. Әсіресе «ҚазМұнайГаз» бен Turkiye Petroleum арасындағы ынтымақтастықтың нәтижелі болатынына сенім білдірді.

Қасым-Жомарт Тоқаев жаңа Салық кодексінде шикізатты терең өңдеуге ынталандыратын роялти тәртібі, яғни айрықша мүмкіндіктер қарастырылғанын жеткізді. Түрік инвесторларына бірлескен қор құру арқылы тау-кен саласы мен табиғи ресурстарды игеруге қатысты тың жобаларды жүзеге асыру ұсынылады.

Екі елдің ауыл шаруашылығы саласындағы ынтымақтастығының болашағы зор. Қазақстанда өндірілетін дәнді-дақылдың төрттен бірі, мақтаның үштен бір бөлігі, дән желімшесінің (клейковина) 26 пайызы Түркияға экспортталады. Жалпы, елімізде түрік кәсіпкерлерінің қатысуымен ауыл шаруашылығында құны 1,3 миллиард доллар болатын 23 инвестициялық жоба қолға алынған. Олардың 18-і іске қосылып, өнімдері халықаралық нарыққа шығарылуда.

Сонымен қатар тараптар қорғаныс өнеркәсібі, ақпараттық технология, жасанды интеллект, қаржы, азаматтық авиация, мәдениет, білім, денсаулық сақтау және туризм салаларындағы ынтымақтастық перспективасы жөнінде егжей-тегжей пікір алмасты. Соның ішінде, екі елдің білім бағытындағы қатынастарының тамыры тереңде жатыр. Алдағы уақытта Астана мен Алматы қалаларында «Маариф» қорының екі мектебі, сондай-ақ Түркияның үздік оқу орындарының филиалдары ашылмақ.

Мемлекет басшысының тапсырмасымен Түркияның жер сілкінісі болған Газиантеп провинциясында былтыр желтоқсанда жаңа мектеп құрылысы басталды. Білім беру ошағы келесі жылы пайдалануға беріледі.

Бұдан бөлек, туризм саласындағы оң үрдісті қолдау, сондай-ақ сан қырлы екіжақты байланыстарды ілгерілету үшін Түркия азаматтарына Қазақстан аумағында 90 күнге дейін визасыз жүруге рұқсат беру туралы шешім қабылданды.

Қазақстан делегациясына ілтипат білдірген Режеп Тайип Ердоған Қасым-Жомарт Тоқаевқа «Екінші отаныңызға қош келдіңіз» деп ерекше құрмет көрсетті. Сондай-ақ қазақтың ұлы ақыны, ойшыл, кемеңгер Абай Құнанбайұлының дүниеге келгеніне 180 жыл толуымен құттықтады.

– Біз Қазақстанмен арадағы ынтымақтастыққа ерекше мән береміз. Бүгінде екі ел арасындағы байланыстар стратегиялық серіктестік деңгейіне көтерілді. Осы оң серпінді сауда-саттық, қорғаныс өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы, туризм және мәдениет салаларында одан әрі тереңдетуді мақсат етіп отырмыз. Қазақстан – атамекеніміздегі ең ірі сауда серіктесіміз. Сауда айналымын 15 миллиард долларға жеткізу үшін жұмысымызды жалғастырамыз, – деді Түркия Президенті.

Кеңес отырысында Қазақстан тарапынан Премьер-министрдің орынбасары – Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин, Көлік министрі Нұрлан Сауранбаев, Түркия тарапынан Сыртқы істер министрі Хакан Фидан баяндама жасады.

Қасым-Жомарт Тоқаев пен Режеп Тайип Ердоған жүргізген келіссөздерінің нәтижесінде, Жоғары деңгейдегі стратегиялық ынтымақтастық кеңесі бесінші отырысының қорытындысы бойынша, сондай-ақ Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы арасындағы Жоғары деңгейдегі стратегиялық ынтымақтастық кеңесі бесінші отырысының шешімін және Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы арасында Бірлескен декларация қабылданды.

Мемлекет басшысының Анкараға ресми сапарының аясында 18 үкіметаралық және ведомствоаралық құжатқа қол қойылды.

Касым-Жомарт Токаев и Реджеп Тайип Эрдоган провели 5-е заседание Совета стратегического сотрудничества высокого уровня Казахстана и Турции
29 июля 2025 года
г. Анкара, Турция

В ходе заседания Глава государства отметил, что казахско-турецкое сотрудничество, основанное на общности исторических и духовных ценностей, поступательно развивается в духе расширенного стратегического партнерства.

– Мы заинтересованы в продолжении этого пути и выводе наших отношений на более высокий уровень. Уважаемый г-н Президент, я высоко оцениваю итоги переговоров, которые мы только что провели в узком составе. Мы вновь подтвердили приверженность расширению сотрудничества. У нас для этого достаточно возможностей и энтузиазма. Между двумя странами сформирована обширная договорно-правовая база. В частности, действует более шестидесяти договоров и соглашений. Сегодня будет подписан ряд двусторонних соглашений, – сказал Касым-Жомарт Токаев.

На заседании были обсуждены вопросы расширения взаимной торговли. Объем двустороннего товарооборота в прошлом году составил 5 миллиардов долларов. Президент сообщил, что наша страна готова поставлять на турецкий рынок не менее 34 видов продукции на общую сумму 1 миллиарда долларов. Важно также увеличить ассортимент товаров, поступающих из Турции.

Стороны отметили особую значимость транспортно-логистической сферы в наращивании товарооборота. Глава государства подчеркнул, что Казахстан придает большое значение развитию Транскаспийского международного транспортного маршрута, и выразил заинтересованность в привлечении турецких инвестиций в строительство современных железных дорог, сухопутных портов и грузовых терминалов, а также в судостроение.

По словам Касым-Жомарта Токаева, реформы, проводимые для повышения инвестиционной привлекательности нашей страны, предоставляют широкие возможности для иностранных предпринимателей. При этом Казахстан, будучи открытым и надежным партнером, всегда готов поддержать турецких инвесторов.

Кроме того, на заседании Совета делегации обсудили вопросы взаимодействия в энергетической сфере, в том числе перспективы увеличения экспорта по нефтепроводу Баку – Тбилиси – Джейхан.

Глава государства пригласил турецкие компании к участию в проектах, направленных на снижение дефицита электроэнергии. Он также выразил уверенность в том, что сотрудничество «КазМунайГаза» и Turkiye Petroleum будет плодотворным.

Президент обратил внимание на то, что новый Налоговый кодекс предусматривает режим роялти, то есть особые возможности, стимулирующие глубокую переработку сырья. Он призвал турецких инвесторов создать совместный фонд и принять участие в проектах в горнодобывающей отрасли и разработке природных ресурсов.

Большие перспективы имеет сотрудничество в сельском хозяйстве. Четверть производимого в Казахстане зерна, треть хлопка и 26 процентов зерновой клейковины экспортируются в Турцию. В целом, в аграрной отрасли нашей страны с участием турецкого бизнеса реализуется 23 инвестиционных проекта на сумму 1,3 миллиарда долларов. 18 из них уже запущены, а производимая продукция поставляется на международный рынок.

Участники заседания обстоятельно обсудили перспективы взаимодействия в сферах оборонной промышленности, информационных технологий, искусственного интеллекта, финансов, гражданской авиации, культуры, образования, здравоохранения и туризма.

Особо были подчеркнуты тесные образовательные связи между двумя странами. В ближайшее время в Астане и Алматы будут открыты две школы Фонда «Маариф», а также филиалы ведущих учебных заведений Турции.

По инициативе Касым-Жомарта Токаева в декабре прошлого года в провинции Газиантеп, пострадавшей от землетрясения, началось строительство новой школы. Учебное заведение будет сдано в эксплуатацию в 2026 году.

Кроме того, в целях поддержки положительной динамики в области туризма, а также развития многоплановых двусторонних связей принято решение об установлении 90-дневного безвизового режима для граждан Турции в Казахстане.

В свою очередь Президент Турции поприветствовал казахстанскую делегацию и лично Касым-Жомарта Токаева словами: «Добро пожаловать на Вашу вторую Родину!» Он также поздравил казахский народ со 180-летием великого поэта и мыслителя Абая Кунанбайулы.

– Мы придаем особое значение сотрудничеству с Вашей страной. Сегодня двусторонние отношения вышли на уровень стратегического партнерства. Мы стремимся к дальнейшему наращиванию этой позитивной динамики в сферах торговли, оборонной промышленности, сельского хозяйства, туризма и культуры. Казахстан является одним из наших крупнейших торговых партнеров. Мы продолжим работать с целью доведения товарооборота до 15 миллиардов долларов, – заявил Реджеп Тайип Эрдоган.

На заседании Совета с докладами с казахстанской стороны выступили заместитель Премьер-министра – министр национальной экономики Серик Жумангарин и министр транспорта Нурлан Сауранбаев, с турецкой стороны – министр иностранных дел Хакан Фидан.

По итогам переговоров Касым-Жомарт Токаев и Реджеп Тайип Эрдоган подписали Совместную декларацию между Республикой Казахстан и Турецкой Республикой по итогам пятого заседания Совета стратегического сотрудничества высокого уровня, а также решение пятого заседания Совета стратегического сотрудничества высокого уровня между Республикой Казахстан и Турецкой Республикой.

В рамках официального визита Главы государства в Анкару были подписаны 18 межправительственных и межведомственных документов.