Балалардың игілігі – мемлекеттің басым міндеті: Қазақстан халқының үштен бірін балалар құрайды
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес елімізде балалардың құқығын қорғау бойынша ауқымды заңнамалық және стратегиялық шаралар жүзеге асырылады. Ел тұрғындарының үштен бір бөлігін балалар құрайды. Атап айтқанда, Қазақстанда 6,8 млн. бала бар.
«Елдегі әрбір баланың бақытты және қауіпсіз балалық шағы болуы тиіс», — Қасым-Жомарт Тоқаев, ҚР Президенті.
Қабылданған үш заңдағы маңызды бастама – ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың өмірге бейімделуі үшін тәлімгерлер институтының құрылуы. Бүгінде 330-дан астам бала тәлімгерлермен қамтылып, қажетті көмек алуда.
Балалардың құқығын қорғаудағы негізігі шаралардың бірі – балаларға қатысты құқықбұзушылық үшін жаза қатаңдатылып, кәмелетке толмағандарға жәбір көрсеткені үшін әкімшілік жауапкершілік енгізілді. Жасөспірімдердің қауіпсіздігін күшейту мақсатында балаларды қоғамдық көліктерден түсіріп кетуге тыйым салынды.
2025 жылдан бастап мектептер мен колледждерде республикалық бірыңғай «111» байланыс орталығына жедел хабарласа алатын QR-кодтар енгізілді. Биылғы жылдың қаңтар айындағы мәлімет бойынша байланыс орталығына 17 400 бала жүгінген.
Елдің әр өңірінде балалардың құқықтары жөніндегі арнайы уәкілдер жұмыс істейді. 2024 жылдан бастап қорғаншылық органдарында мамандарының саны 303-тен 692 адамға, яғни екі есеге артты. Қорғаншылық органдарының штаттық саны бойынша норматив бекітілді. Атап айтқанда, 5 мың балаға кемінде 1 маманнан бөлінді.
Елімізде ата-анасының қамқорлығынсыз қалған және жетім 17 660 бала қазақстандық отбасыларда тәрбиеленуде. 2024 жылы 3 мыңнан астам бала жаңа отбасын тапты.
2025 жылдан бастап отбасылық орналастырудың жаңа түрі – кәсіби қабылдаушы отбасылар енгізілмек. Бұл бастама қиын өмірлік жағдайға тап болған балаларға қамқорлық көрсетіп, оларға үй жағдайында қолайлы орта қалыптастыруға бағытталған.
2024 жылдан бастап елімізде 627 балабақша ашылып, 93,1% бала мектепке дейінгі ұйыммен қамтылды. Соңғы 3 жылда балабақша кезегі 2 есеге қысқарған.
«Жайлы мектеп» ұлттық жобасы мектептердегі орын тапшылығы мен үш ауысымды оқу мәселесін тиімді шешіп келеді. Жоба жүзеге асырылған уақыттан бастап 105 жайлы мектеп қолданысқа берілді.
Сонымен қатар 2024 жылы 373 мың орынға арналған 257 мектеп қолданысқа берілді. Биыл 300 мың білім алушыға арналған 200-ге жуық мектептің құрылысы жүруде. Білім беру ұйымдарының қауіпсіздік шаралары күшейтілді. 20 мыңнан астам нысан бейнебақылау жүйесімен жабдықталып, Жедел басқару орталықтарына қосылған. Барлық ұйымдарда дабыл түймелері мен турникеттер орнатылып, лицензияланған күзетпен қамтамасыз етілді.
Мемлекет өскелең ұрпақ үшін тең мүмкіндіктер қалыптастыруға басымдық беріп келеді. 2024-2025 оқу жылында мемлекеттік мектептерде оқитын 1,7 млн. бала тегін тамақпен қамтамасыз етілді. Бұл мақсатқа 162 млрд. теңге бөлінді.
«Жалпыға міндетті білім беру» қорының есебінен қосымша 22,5 млрд. теңге бөлініп, 510 мың бала мектеп керек-жарақтарымен қамтылды.
2025 жылдан бастап жекеменшік мектептерде оқитын әлеуметтік тұрмысы төмен отбасылардың балалары да тегін тамақпен қамтылады. Жергілікті бюджеттен 25 мың баланы тегін тамақтандыру үшін 12 млрд. теңгеден астам қаражат бөлінді.
«Ұл-қыздарымыздың парасатты және жан-жақты болып өсуіне жағдай жасау, жас азаматтардың құқығын қорғап, денсаулығын сақтау әрдайым мемлекеттің басты басымдығы саналады. Балалар – біздің болашағымыз. Сондықтан еліміздегі әрбір жеткіншектің мейірім мен қамқорлыққа бөленіп, үлкеннің қолдауын сезінуі, ертеңгі күнге сеніммен қарауы өте маңызды», — Қасым-Жомарт Тоқаев, ҚР Президенті.
Қазақстанда балалардың қосымша білім алуы, сапалы демалыс және сауықтыру ұйымдарымен қамтылуы үшін барлық жағдай жасалуда. Бүгінде 3,3 млн. бала түрлі бағыттар бойынша үйірмелерге, секцияларға қатысады.
2024 жылдың жаз мезгілінде 3,1 миллионнан астам бала 10 743 лагерьде сауықтыру демалысын өткізді.
Білім беру ұйымдарында қауіпсіз орта қалыптастыру тек техникалық қауіпсіздік жүйелерімен қамтамасыз етумен ғана шектелмейді.
Мемлекет балаларды зорлық-зомбылықтан қорғау, суицидтің алдын алу және олардың құқықтары мен саламаттығын қамтамасыз ету бойынша кешенді жоспар қабылдады. Жоспар балаларға қауіпсіз орта қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар жиынтығын қамтиды. Оның аясында өңірлерде 20 психологиялық қолдау орталығы ашылып, 242 759 оқушы мен ата-аналарға көмек көрсетілді.
Барлық білім беру мекемелерінде буллингпен күрес жүргізу мақсатында Kiva және ДОСБОЛLiKe бағдарламалары енгізілді. Бұл шаралар мектептерде достық пен өзара сыйластық қарым-қатынасын құруға септігін тигізеді. 2024 жылдың қыркүйегінен бастап балалардың жас ерекшеліктерін ескере отырып әзірленген жеке қауіпсіздік сабақтары енгізілді. 14,3 мыңнан астам білім беру қызметкері балалардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша оқытылды.
Сондай-ақ мектеп пен отбасы арасында ынтымақтастық орнатуға, позитивті ата-ана мәдениетін қалыптастыруға бағытталған «Біртұтас тәрбие» бағдараламасы енгізілді.
Балалардың қауіпсіздігі – болашаққа жасалған қамқорлық. Бүгін ертеңгі елдің іргетасын қалайтын ұрпақты қалыптастырудамыз. Балаларға қамқорлық көрсете отырып, қауіпсіз әрі гуманист, мықты қоғам құрамыз.
Қазақстан балалардың жан-жақты дамуы және болашағының жарқын болуы үшін құқықтық базаны нығайтып, әлеуметтік қолдауды күшейте отырып, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуді жалғастырады.

Обеспечение благополучия детей – приоритет государства: в Казахстане треть населения составляют дети
По поручению Главы государства реализуются масштабные, законодательные и стратегические меры по защите прав детей. Треть населения страны — 6,8 млн детей.
«У каждого ребенка должно быть счастливое и безопасное детство», — Касым-Жомарт Токаев, Президент РК
Важной инициативой принятых трех законов стало создание института наставников, для адаптации в обществе детей, оставшихся без попечения родителей. На сегодняшний день более 330 детей получают необходимую поддержку.
Ключевой мерой в защите прав детей стало ужесточение норм за правонарушения в отношении детей, введена административная ответственность за травлю несовершеннолетних. В целях укрепления безопасности маленьких граждан, также запрещена высадка детей из автобусов.
С 2025 года в школах и колледжах страны внедрены QR-коды для мгновенного обращения в единый республиканский контакт-центр «111». Согласно данным, на январь текущего года в контакт-центр обратились 17 400 детей.
В каждом регионе страны работают уполномоченные по правам ребенка, численность специалистов органов опеки с 2024 года увеличена вдвое – с 303 до 692 человек. Законодательно закреплен норматив штатной численности специалистов органов опеки — не менее 1-го специалиста на 5 тыс. детей.
Сегодня в стране 17 660 детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей воспитываются в казахстанских семьях. В 2024 году более 3 тысяч детей обрели новую семью.
С 2025 года внедряется новая форма семейного устройства — профессиональная приемная семья. Данная инициатива направлена на проявление заботы, создание доброжелательной среды в домашних условиях детям, оказавшимся в трудных жизненных ситуациях.
С 2024 года в стране открыты 627 детских садов, охватив 93,1% детей. Согласно данным, за последние 5 лет очередность в детские сады сократилась вдвое.
Национальный проект «Комфортная школа» успешно решает проблему переполненности и трехсменности в школах. За период внедрения проекта открыто 105 школ данного формата.
Помимо этого, в 2024 году сдано в эксплуатацию 257 школ на 373 тыс. мест. Ведется строительство около 200 школ на 300 тыс. ученических мест. Усилены меры безопасности образовательных учреждений. Более 20 тыс. организаций оснащены системами видеонаблюдения с подключением к Центрам оперативного управления. Во всех организациях установлены тревожные кнопки, турникеты и выставлена лицензированная охрана.
Особое внимание государством уделяется обеспечению равных возможностей для подрастающего поколения. В 2024-2025 учебном году более 1,7 млн детей в государственных школах обеспечены бесплатным питанием. На эти цели выделено 162 млрд. тенге.
В рамках фонда «Всеобуч» (всеобщее обязательное обучение детей школьного возраста) дополнительно выделено 22,5 млрд. тенге на обеспечение 510 тыс. детей школьными принадлежностями.
Новой инициативой стало оказание помощи детям из СУСН, обучающихся в частных школах. С начала 2025 года местным бюджетом выделено более 12 млрд. тенге на бесплатное питание 25 тыс. детям.
«Создание условий для гармоничного и всестороннего развития детей, защита прав и охрана здоровья юных граждан всегда будет ключевым приоритетом нашего государства. Дети – это будущее Казахстана, поэтому важно, чтобы каждый ребенок в стране рос в любви и заботе, чувствовал поддержку взрослых, был уверен в завтрашнем дне», — Касым-Жомарт Токаев, Президент РК.
Во всех регионах Казахстана создается благоприятные условия для развития дополнительного образования и организации отдыха детям. На сегодня 3,3 млн. детей страны посещают кружки, секции по разным направлениям.
В летний период 2024 года более 3,1 млн. детям был предоставлен оздоровительный отдых в 10 743 лагерях.
Безопасная среда в организации образования не ограничивается только техническими средствами безопасности, но и включает эмоциональное благополучие ребенка.
Государством утвержден Комплексный план по защите детей от насилия, предотвращению суицида и обеспечению их прав и благополучия. План представляет собой пакет мероприятий, направленных на создание безопасной среды для детей. В рамках реализации плана в регионах открыты 20 центров психологической поддержки, 242,759 школьникам и семьям оказана помощь.
Во всех образовательных учреждениях внедрены программы по борьбе с буллингом, такие как Kiva и ДОСБОЛLiKe. Эти меры помогают формировать в школах атмосферу доброжелательности и взаимоуважения. С сентября 2024 года введены уроки по личной безопасности, которые учитывают возрастные особенности школьников, а более 14,3 тыс. сотрудников образовательных организаций прошли обучение по вопросам защиты прав детей.
Помимо этого, внедрена программа воспитания «Біртұтас тәрбие» для взаимодействия между семьей и школой, развития культуры позитивного родительства.
​Безопасность детей — забота о будущем. Ведь именно мы сегодня формируем поколение, которое будет строить мир завтра. Заботясь о детях, мы создаем крепкое, гуманное и безопасное общество.
Казахстан продолжает укреплять правовую базу, усиливать социальную поддержку и повышать уровень безопасности детей, формируя прочный фундамент для их всестороннего развития и благополучного будущего.